ZALJUBI SE U PRIRODU

PIŠE/FOTOGRAFIJE: NEDELJKO GOLIJANIN

Rijeka Drina nastaje spajanjem rijeke Tare i Pive kod Šćepan Polja. To je bajkovito mjesto gdje se sastaju dvije rijeke koje su vijekovima svojom snagom i divljim gorskim karakterom probija­le i usjecale svoj put kroz krečnjačke masive. U tom takmičenju između dvije rijeke se uspješni­jom pokazala Tara, koja je ,,izdubila‘’ kanjon koji zvanično važi za drugi po dubini u svijetu. Tara je nevjerovatna planinska ljepotica sa nizom svo­jih čari i ljepota koje se naročito uočavaju tokom raftinga. Predstavlja jednu od oaza netaknute prirode i rezervat mnogih endemskih vrsta bilja­ka i životinja. Rijeka Tara je u čitavom svijetu poz­nata kao ,,suza Evrope’’ što svakako duguje ne­procjenjivoj ljepoti i riznici prirodnih bogatstava koje čuva u svom kanjonu. Tara dobija vodu od svojih brojnih pritoka iz prekrasnih vodopada i slapova čiji jaki glasovi odzvanjaju o izbrazdane krečnjačke stijene. Kanjon Tare je pod zaštitom UNESCO-a kao neprocjenjivo prirodno blago od planetarnog značaja. Tara je jedna od najdražih destinacija planinara, biciklista i drugih zaljublje­nika u prirodu željnih adrenalinskog uzbuđenja. Kada je riječ o sportovima, na prvom mjestu je poznata kao odlična rafting destinacija. Spust jednodnevnog raftinga od mjesta Brštenovica do Šćepan Polja je dugačak 18 km i traje nekoliko sati, a ova dionica je interesantna što ima najveći pad sa najkraćom dužinom.

Piva je isto tako lijepa, čista, bistra, hladna, smjestila se između vode i kamena, neba i plani­na. Ona je vjekovima usjecala svoj put kroz ver­tikalne stijene sve dok se nije pokorila volji ljudi, građevinskih neimara koji su je ukrotili prije 40 i nešto godina. Izgradnja brane Mratinje trajalo je deset godina i smatrala se jednim od najvećih privrednih simbola tadašnje Jugoslavije.

Ovaj pojas (predio) između dvije rijeke je znača­jan zbog toga što je tokom davnih vremena izro­dio veliki broj junaka i poznatih istorijskih ličnosti koje su obilježile određene vremenske epohe.

U novije vrijeme, ovo područje je poznato što je iznjedrilo ljude specifičnog mentaliteta i karak­tera koje je dalo najveći broj akademika i dok­tora nauka u bivšoj Jugoslaviji. Evidentno je da surove klimatske prilike, reljef, običaji i gorštački karakter utiču na bistrinu ljudskog uma.

Ovo znamenito mjesto skrenulo je na sebe pažn­ju naučnika arheološkim ispitivanjem 1972. go­dine. Prostor Šćepan Polja je značajan ne samo što su pravljene vladarske zadužbine, već je u XV vijeku cvijetala pravoslavna duhovnost, srpska pismenost i kultura.

Vojvoda Sandalj Hranić i herceg Stefan Vukčić su sagradili, svaki za svoj vječni pokoj, dvije za­dužbine, Sandalj crkvu Svetog Stefana na Šće­pan Polju, a Stefan manastir na Zagrađu.

Oni su slijedili dobar primjer pobožnih vladara– zadužbinara iz porodice Nemanjić da se sahran­juju u svojim zadužbinama.

Jelena, kćer svetog kneza Lazara, bila je pobož­na i obrazovana žena Sandalja Hranića na koga je pozitivno uticala u pogledu vjere i zadužbi­narstva.

CRKVA SVETOG STEFANA NA ŠĆEPAN POLJU

U podnožju Soko Grada, u središnjem dijelu Šće­pan Polja, nalaze se ostaci monumentalne crkve, zadužbine velikog vojvode Sandalja Hranića. Bio je to najveći hram podignut u oblastima ko­jima je tokom XV vijeka vladala moćna porodica Kosača.

Iz te porodice je poznati srpski vojvoda Vlatko Hranić Vuković koji je na čelu vojske kralja Tvrtka učestvovao u Kosovskom boju. Vlatka je nasle­dio njegov sin Sandalj, veliki vojvoda bosanski i vojvoda humski. Nakon što je 1435. godine umro Sandalj, njega nasleđuje Stefan Vukčić i posta­je veliki vojvoda bosanski i herceg Svetog Save, pa će po njemu Humska zemlja postati Herce­govina. Stefan je bio pravoslavni crkveni čovjek koji je sagradio veliki broj zadužbina od kojih su poznatije – crkva Sopotnica kod Goražda (pozna­ta po štampariji iz XV vijeka), crkva u Smokovcu u Boki, crkva Svetog Srđa i Vakha u Podima iznad Herceg Novog, kao i hram u zaseoku Zagrađe is­pod prestolnog mu grada Sokola.

CRKVA NA ZAGRAĐU

Crkva se nalazi na sedlastom grebenu u podnož­ju uzvišenja na kome stoje ostaci bedema grada Sokola, nekadašnjeg zamka hercega Stefana.

Početkom sedamdesetih XX vijeka, ruševine crkve su zatečene bez krova, uz oštećene zidove koji su bili razrušeni, a nagrizao ih je i zub vreme­na. Prostor oko crkve bio je zasut nasipom zem­lje i šutom. Nakon toga se krenulo u izgradnju i obnovu crkve. Zadnjih dvadesetak godina ovog vijeka se značajno intezivirala izgradnja i mod­ernizacija manastirskog kompleksa. Zahvaljujući entuzijazmu ljubavi i sposobnošću oca Lazara, manastirski kompleks je uređen, crkva je oslika­na freskama i pruža vjernicima mogućnost is­povjedanja vjere, kao i drugih obreda (vjenčavan­je i krštenje). Ovaj manastir je veoma značajan za razvijanje vjersko-religijskog turizma u ovim krajevima i za turiste kao i vjernike predstavlja veoma važnu destinaciju gdje se oni koji dođu upoznaju s burnom i bogatom istorijom manasti­ra i ovog kraja.

SOKO GRAD

Ostaci ovog utvrđenja nalaze se na strmim st­jenovitim liticama, koje se izdižu iznad kanjona Pive. O vremenu nastanka Sokola zamka i stol­nog mjesta porodice Kosača nema sigurnih po­dataka. Pouzdano se zna samo da ovaj zamak postojao 1419. godine. Pretpostavlja se da grad­nja Sokola podudara sa rastom moći porodice Kosača, kada posle smrti kralja Tvrtka, Sandalj Hranić postaje jedna od najuticajnih ličnosti bosanskog kraljevstva.